Kỳ vọng của Trump và Putin trong cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên

Tổng thống Nga Putin (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Việt Nam, tháng 11/2017. Ảnh: Sputnik.

Kết quả hội nghị thượng đỉnh trước hết giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump, một chính trị gia ít kinh nghiệm nhưng khó lường, với Tổng thống Nga Vladimir Putin, một lãnh đạo lâu năm với lập trường cứng rắn, vẫn còn rất khó đoán, theo Business Insider .

Có rất ít hy vọng về việc đạt được đột phá trong hội nghị thượng đỉnh lần này, khi nhiều góc cạnh quan trọng trong quan hệ song phương đã bị rạn nứt. Dưới đây là những gì lãnh đạo mỗi nước hy vọng đạt được tại cuộc gặp hôm nay ở Helsinki.

Trump kỳ vọng hội nghị hoành tráng

Những gì Trump mong muốn từ Nga vẫn là một trong những bí mật lớn nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của ông, theo AP .

Tổng thống Mỹ sẽ tới dự hội nghị giữa những lời xì xầm về quan hệ với Moskva. Tuần trước, khi Bộ Tư pháp Mỹ truy tố 12 nhân viên tình báo quân sự Nga can thiệp vào cuộc bầu cử 2016 nhằm viện trợ Trump, những nghi càng trở nên lớn hơn.

Trong khi hầu hết hội nghị thượng đỉnh có mặt Tổng thống Mỹ đều được lên kế hoạch kĩ càng nhằm đạt kết quả thực tại, Trump tới gặp Putin mà không có chương trình nghị sự rõ ràng nào.

"Tôi nghĩ rằng chúng tôi sẽ bước vào cuộc họp mà không trông mong quá nhiều", Trump nói với các phóng viên vào tuần trước.

Điểm quan trọng của cuộc gặp ở Phần Lan đơn giản là tổ chức được một hội nghị thượng đỉnh và tăng cường quan hệ giữa Washington và Moskva cũng như giữa Putin và Trump, người đặt quan hệ cá nhân chủ nghĩa với các lãnh đạo nước ngoài gần trọng điểm chính sách đối ngoại của mình.

"Việc chúng ta có một hội nghị thượng đỉnh ở cấp độ này, tại thời khắc này trong lịch sử, đã là một kết quả đáng ghi nhận", Jon Huntsman, đại sứ Mỹ tại Nga, nhận xét. "Điều quan trọng ở đây là chúng ta bắt đầu một cuộc đàm đạo", ông nói.

Dinh tổng thống ở Helsinki, Phần Lan, nơi lãnh đạo Nga – Mỹ sẽ họp mặt. Ảnh: AFP .

Bị suýt bởi cảnh xa một hội nghị thượng đỉnh hoành tráng, Trump thanh minh sự háo hức được tái hiện ở Helsinki một sự kiện truyền thông tầm cỡ tương đương hội nghị thượng đỉnh ở Singapore tháng trước, khi ông gặp lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un.

Dù được nhiều lãnh đạo Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) thông tõ sự ủng hộ, hội nghị thượng đỉnh Helsinki vẫn khiến các nước lo ngại. Họ bán máy in ở Đà Nẵng sợ rằng Trump sẽ rút khỏi các liên minh phương Tây truyền thống và cho phép Putin mở rộng tầm ảnh hưởng.

Tại Mỹ, một số thành viên đảng Dân chủ và Cộng hòa trong Quốc hội đã kêu gọi Trump hủy hội nghị thượng đỉnh với Putin, giữa bối cảnh các cáo trạng đối với điệp viên Nga được đưa ra.

Tuy nhiên, Trump đảm bảo rằng ông có thể đối phó với Putin, người mà ông coi như "đối thủ" hơn là quân thù.

Những ngày gần đây, Trump đã vạch ra một số mục mà ông muốn đàm đạo với Putin, bao gồm vấn đề Ukraine. Dù "không vui" về việc Nga sáp nhập Crimea từ Ukraine, Tổng thống Mỹ đổ lỗi cho người tiền nhiệm và nói sẽ tiếp chuyện quan hệ với Putin ngay cả khi Moskva từ chối "trả lại bán đảo".

Trump cũng cho biết ông và Putin sẽ bàn bạc về cuộc chiến đang diễn ra tại Syria và việc kiểm soát vũ khí hạt nhân. Đây là các nội dung thương lượng mà giới chức Nhà Trắng cho rằng có thể thành công.

Tuy nhiên, vấn đề có thể đóng vai trò trung tâm trong cuộc luận bàn là việc can thiệp bầu cử, bao gồm nỗi lo sợ Nga tìm cách tác động đến cuộc bầu cử giữa kỳ của quốc hội Mỹ vào mùa thu này.

thời cơ kết duyên Putin trông chờ từ lâu

Đối với Putin, hội nghị lần này là nhịp rất được trông đợi để hàn gắn quan hệ với Washington sau nhiều năm căng thẳng.

Putin muốn Mỹ và các đồng minh dỡ bỏ các biện pháp trị, rút lực lượng NATO đang được triển khai gần biên cương Nga và khôi phục hoạt động thương mại thường nhật với Moskva.

Về lâu dài, ông hy vọng sẽ thuyết phục Mỹ dìm ảnh hưởng của Moskva đối với các nước hàng xóm thuộc Liên Xô trước đây, cũng như dìm Nga là nguyên tố then chốt trên trường quốc tế với ích lợi phải được xem trọng.

Đây là những mục tiêu dài hạn và Putin hiểu rằng không thể đạt tiến bộ đáng kể nào chỉ từ một cuộc họp.

Hơn hết, ông nhận thấy hội nghị thượng đỉnh này là một cơ hội để phát triển quan hệ tốt với Trump và thiết lập nền móng cho các giao thông cấp cao thẳng tắp.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải, hàng trước) và Tổng thống Nga Vladimir Putin trò chuyện trong khi chuẩn bị chụp ảnh ở hội nghị APEC ở Đà Nẵng, Việt Nam, ngày 11/11/2017. Ảnh: AP .

"Quan hệ Nga - Mỹ không chỉ ở mức tệ nhất kể từ khi kết thúc Chiến tranh Lạnh, nó chưa bao giờ tệ như bây giờ", Fyodor Lukyanov, chủ tịch Hội đồng Chính sách Đối ngoại và Quốc phòng, bình luận.

"Việc các lãnh đạo của hai cường quốc hạt nhân có khả năng hủy diệt lẫn nhau cũng như hủy diệt phần còn lại của thế giới không họp mặt là điều nguy hại và bất thường", Lukyanov nhận xét.

Moskva có phần lạc quan khi chứng kiến Trump chỉ trích các đồng minh NATO và cũng như tuyên bố muốn Nga trở lại nhóm các quốc gia công nghiệp hàng đầu G-7, nhưng nước này không quá phấn khích.

Konstantin Kosachev, người đứng đầu ủy ban đối ngoại của Điện Kremlin, viết trên blog rằng Nga sẽ không tham gia các cuộc thương thuyết mơ hồ về "những chủ đề hão huyền", chẳng hạn như viễn cảnh dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt của phương Tây hoặc Nga trở lại G-7.

Putin biết rằng sẽ là không thực tiễn khi mong đợi sự xác nhận của Mỹ về việc Nga sáp nhập Crimea hay hy vọng Quốc hội Mỹ phê duyệt việc dỡ bỏ trừng phạt chóng vánh. Thay vào đó, ông có thể sẽ tụ họp vào các vấn đề có khả năng đạt được thỏa hiệp.

Syria là vấn đề mà Moskva và Washington có khả năng đạt được nhận thức chung, như Mỹ ngầm cho phép quân đội Syria khai triển dọc biên cương với Israel để đổi lấy việc Iran và nhóm Hezbollah rút lực lượng khỏi nước này.

Có rất ít hy vọng cho bất kỳ tiến bộ nhanh chóng nào về các vấn đề đàm luận khác trong cuộc gặp.

Kosachev cho biết sẽ là "vô nghĩa" nếu bàn luận về sự can thiệp của Nga trong cuộc bầu cử Mỹ, điều mà Moskva cương quyết phủ nhận. Ông cũng cảnh báo rằng yêu cầu Nga trả lại Crimea cho Ukraine hoặc đổi thay chính sách ở miền đông Ukraine cũng sẽ không có kết quả.

Về kiểm soát vũ khí, Mỹ và Nga có thể đạt được thỏa thuận về phần mở mang của hiệp ước START mới, dự định hết hạn vào năm 2021, bao gồm số lượng đầu đạn hạt nhân được triển khai ở mức 1.550 cho mỗi nước.

Hiệp ước Lực lượng Hạt nhân Tầm trung, được tổng thống Mỹ Ronald Reagan và lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev ký năm 1987, được cho là kéo dài vô thời hạn nhưng đang ngày càng trở nên rắc rối. Mỹ cáo buộc Nga vi phạm các điều khoản của hiệp ước khi phát triển một hoả tiễn hành trình mới, điều mà Moskva phủ nhận.

Nga cam kết tuân thủ cả hai hiệp ước nhưng không còn tụ họp nhiều vào các thỏa thuận kiểm soát vũ khí như trước đây, khi nước này rứa duy trì năng lực hạt nhân ngang ngửa với Mỹ.

Sau khi than phiền về kế hoạch phòng thủ tên lửa của Mỹ là mối đe dọa lớn đối với Nga, Putin đã ban bố một loạt siêu vũ khí mới mà ông khẳng định sẽ làm cho lá chắn hoả tiễn của Mỹ trở thành vô ích.

"Nga yếu hơn và kẻ yếu luôn tìm cách dựa vào pháp luật quốc tế. Nhưng tình hình giờ đã khác và Nga đang tự tin hơn nhiều", Lukyanov nói.

Tuyết Mai