Khi nào được coi là bị đi tả cấp?
đi tả là chỉ số lần đi ngoài tăng, thường mỗi ngày trên 3 lần, phân loãng hoặc như nước, có khi còn lẫn những chất không bình thường như thức ăn chưa tiêu hóa, niêm dịch bởi chế độ ăn không phù hợp gây rối loạn tiêu hóa (đi tả thường) hoặc toàn nước có lẫn máu và bệnh diễn ra nhiều ngày khoảng từ 5 - 7 ngày (đi tả cấp).
tiêu chảy cấp có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng 80% trong số đó xảy ra ở trẻ dưới 2 tuổi. đi tả cấp là một trong những bệnh về đường tiêu hóa thường gặp nhất ở trẻ con, nhất là vào mùa hè. ỉa chảy cấp rất dễ lây lan, có nguy cơ gây suy dinh dưỡng và tử vong ở trẻ nếu không được chăm sóc và điều trị đúng.
vì sao mùa nắng nóng dễ bị ỉa chảy cấp?
Thời tiết nắng nóng tạo điều kiện thuận lợi cho ruồi, muỗi, chuột, gián, kiến... sinh sôi càng làm mầm bệnh dễ lây lan, đặc biệt là ở những khu vực dân cư đông người, sử dụng chung nguồn nước ăn uống, sinh hoạt không đảm bảo vệ sinh. Bện cạnh đó, nóng ẩm là điều kiện thuận tiện cho các vi sinh vật gây bệnh phát triển, đặc biệt là vi khuẩn tả (V. cholerae), lỵ (Shigella), E.coli, thương hàn (Salmonella), vi khuẩn ngộ độc thịt (C. botuninum)...
Một đặc điểm khá trội là mùa nắng nóng thường hay dùng nước, kem, nước đá để giải khát, nếu chúng không vô khuẩn rất dễ nhiễm độc, gây tiêu chảy. Mùa nắng nóng thực phẩm rất dễ hỏng (cả thực phẩm tươi sống, cả thực phẩm chín) nếu không được bảo quản tốt, ăn phải các loại thực phẩm này rất dễ bị ngộ độc thực phẩm gây tiêu chảy cấp. Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 2 triệu lượt người thi bang lai a1 bị đi tả do ngộ độc thức ăn với phí tổn điều trị lên đến 2.000 tỷ đồng.
đi tả cấp là một trong những bệnh thường gặp nhất và là “thủ phạm” hàng đầu gây tử vong ở trẻ thơ, nhất là trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Mặt khác, do nắng nóng nên một số người quen dùng các loại thực phẩm chưa nấu chín (tiết canh, nem chua, chạo hoặc ăn rau sống, giá sống hoặc uống nước đá không tiệt khuẩn) là những lý do dẫn đến mắc bệnh ỉa chảy. Khi các vi sinh vật gây bệnh xâm nhập vào đường ruột, nếu chúng có độc lực mạnh, số lượng nhiều hoặc sức đề kháng thân thể kém, chúng sẽ lấn át các vi khuẩn có lợi và tiết ra độc tố gây tiêu chảy.
Và biến chứng…
Khi bị tiêu chảy cấp, người bệnh đại tiện nhiều lần trong ngày, phân toàn nước có lẫn máu, kéo dài 5-7 ngày. ngoại giả, cơ thể có thể có sốt cao (trên 38ºC), khát nước nhiều, phân có thể có lẫn máu, khuôn mặt sẽ trở thành xanh mét, đầy bụng, ăn kém hoặc bỏ ăn, nôn kéo theo đó là triệu chứng đổ mồ hôi lạnh, lử đử, mỏi mệt. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến người bệnh chóng vánh bị mất nước, điện giải (môi khô, mắt trũng, khát nước), suy tuần hoàn, truỵ tim mạch và tử vong nhanh nếu không được điều trị đi tả cấp kịp thời.
ỉa chảy kéo dài ngoài ảnh hưởng tới sự thu nạp đối với chất dinh dưỡng khiến cho người bệnh gầy gò, da nhăn nheo, không còn độ nẩy, sức đề kháng giảm, dễ bị nhiễm trùng (với trẻ sẽ ảnh hưởng lớn đến sự phát triển). Với ỉa chảy cấp, nếu không xử trí kịp thời, nguy cơ trụy tim mạch rất có khả năng xảy ra, đặc biệt là trẻ nít, người cao tuổi, người có sức khỏe yếu. Với trẻ con do sự phân bố nước trong cơ thể khác với người lớn, nên khi bị ỉa chảy dễ làm rối loạn nước (mất nước) và các chất khoáng (điện giải) nhanh hơn, nồng độ kali, natri và canxi thấp.
Nguyên tắc xử trí ỉa chảy cấp
Khi bị tiêu chảy cấp, phải đưa ngay người bệnh, nhất là trẻ con, người cao tuổi đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời, không được để bệnh nhân ở nhà hoặc mua thuốc tự điều trị vì có thể hiểm đến tính mạng và làm lây lan mầm bệnh gây dịch cho gia đình và cộng đồng (nếu do vi khuẩn hoặc virus gây bệnh).
Khi chưa có điều kiện đưa ngay người bệnh đến bệnh viên, tại gia đình có thể cho uống dung dịch oresol (pha đúng tỷ lệ theo chỉ dẫn) hoặc nước gạo rang, cháo loãng, uống nhiều nước. Nếu trẻ lọt lòng dưới 1 tháng tuổi hoặc trẻ bị suy dinh dưỡng bị đi tả phải đưa đến ngay cơ sở y tế như là một điều ép để chủ động phòng tránh những nguy cơ trầm trọng xảy ra. Bên cạnh đó, cần đặc biệt chú ý, người thân không chỉ dẫn hay bản thân người bệnh không tự tiện uống thuốc kháng sinh khi chưa có chỉ định và chỉ dẫn của thầy thuốc.
Cách phòng bệnh
Để phòng tránh bệnh đi tả cấp, mỗi người cần ăn uống hợp vệ sinh như ăn chín, uống nước đã đun sôi, không ăn rau sống, tiết canh, nem chua, chạo, không ăn thức ăn đã để quá 6 giờ hoặc qua đêm. Cần rửa tay sạch trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh bằng xà phòng. Khi có người mắc bệnh, cần cách ly người bệnh với người lành, đặc biệt không dùng chung các dụng cụ dùng trong ăn, uống. Với trẻ thơ cần cho trẻ tiêm chủng các loại vắc -xin do y tế tham vấn.
đi tả cấp là một trong những bệnh thường gặp nhất và là “thủ phạm” hàng đầu gây tử vong ở trẻ thơ,nhất là trẻ nhỏ dưới 5 tuổi.
TS.BS. Đặng Bùi Bảo Linh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét