Người thợ chưa học hết lớp 9 chế tạo ôtô 'Made in Vietnam'

Trong góc nhà kho chứa đầy những bộ phận bằng sắt, thép nằm rệu rã, hoen gỉ vì mưa nắng lâu ngày có chiếc xe ba bánh chạy ắc-quy điện bám bụi, loang lổ những vết sơn bạc màu. Cách đó vài bước chân ở gian nhà mặt tiền đường DT8, Khu phố 1, thị trấn Củ Chi, huyện Củ Chi, TP. HCM, một mẫu ôtô điện tên TMITA CITY 18 màu nâu nước sơn bóng lộn. Đèn pha bật sáng như đôi mắt của loài chim đại bàng.

Ông Trần Văn Tâm (trái) bên mẫu ôtô điện của mình.

Hai mẫu xe điện, hai mạng nhưng đều là sản phẩm của ông Trần Văn Tâm, sinh năm 1962 với công việc thường ngày bán xe đạp điện. Ông tự nhận mình là người thích chế tác những thứ thuộc về điện tử, cơ khí dù không qua trường lớp bài bản. Ông đốn tự học, học trên mạng, học từ bạn bè và học từ thất bại của chính mình.

Từ chiếc xe điện bị "bỏ rơi"...

Hơn 10 năm sau hội thi Sáng tạo kỹ thi bằng lái xe a1 thuật TP. HCM 2007, chiếc xe ba bánh chạy bằng ắc-quy của ông Tâm là sản phẩm dự giải, giờ đây xếp xó ở góc nhà kho. Tấm bằng cớ nhận giải ba còn treo trên tường như nhắc nhớ về quãng thời kì đẹp.

Sau cuộc thi năm ấy, có một doanh nghiệp đến gặp ông Tâm và nêu yêu cầu hợp tác để đưa vào sản xuất hàng loạt mẫu xe ba bánh, thay thế cho xe xích lô ở TP HCM. Vốn không biết nhiều thủ tục luật pháp, ông nhờ đối tác lo phần này để hợp thức hóa sản phẩm định khai triển.

"Tôi cảm thấy sốc khi họ nói với mình rằng, việc sản xuất xe điện theo hoài vọng hai bên không thể thực hiện. Những cơ quan nộp hồ sơ bảo với chúng tôi, xe này còn mới quá Việt Nam chưa ai làm, nước ngoài có sao không nhập về, chế tác làm gì?", ông Tâm nói về mối duyên cộng tác đứt gánh giữa đường.

"Đứa con ý thức của mình giờ bỏ không, vui sao nổi".

Chiếc xe điện ba bánh chẳng thể đưa vào sản xuất hàng loạt. Chủ nhân thích được gọi là Minh Tâm như là tác giả của những chiếc xe mình chế tác.

Những người dân ở Khu phố 1, thị trấn Củ Chi gần nơi ông sống bảo rằng, ông xem cởi mở, hay cười. ý thức lạc quan là thứ giúp người đàn ông đã sang trọng nửa đời người tiếp kiến với ham, dù không ít những tai tiếng cho rằng gàn dở, lập dị. Ông vẫn dành thời gian chia sẻ nghĩ suy của mình trên mạng tầng lớp. Chiếc smartphone của ông đầy hình ảnh những chiếc tàu điện, xe bay, xe lội nước.

Ông Tâm nói mình thích những chiếc tàu điện của Tesla, khâm phục ông chủ của hãng này và phải phát âm vài lần chỉ để công nhận người đó là Elon Musk, "gã điên" trong ngành công nghiệp ôtô. Ông đặt câu hỏi người nước ngoài làm được vì sao người Việt thì không. Nhưng phải đến lần ngẫu nhiên xem bản tin trên tivi nói về các nước châu Âu bắt đầu hạn chế xe chạy xăng, dầu, hướng đến tàu điện để bảo vệ môi trường, bản năng sáng tạo tưởng ngủ quên sau chiếc tàu điện ba bánh bị "bỏ rơi" tựa hồ trỗi dậy.

Đó là khoảng tháng 8/2015. Hành trình tạo ra mẫu ôtô điện trước tiên của ông Tâm bắt đầu.

... đến ôtô điện "Made in Vietnam"

Bài toán khó nhất với ông Tâm là phải làm gì để biến ý tưởng thành hiện thực bởi ôtô kết cấu từ hàng nghìn bộ phận khác nhau. Những gì đáng giá nhất mà ông có là sự mường tượng, đam mê và vốn tri thức về điện tử, cơ khí tự học sau quãng thời gian phớt lờ xe thời trẻ. "Trong đầu tôi mường tưởng đó là một chiếc xe nhỏ gọn, chạy trong phố, dùng động cơ điện, có vậy thôi", người đàn ông 56 tuổi nói.

Bản phác thảo hoàn thiện mẫu tàu điện trên giấy A4.

Bản phác thảo hoàn thiện thành hình trên khổ giấy trắng A4 do chính tay ông vẽ. Phần đầu với đèn pha, ba đờ sốc lấy cảm hứng từ đôi mắt chim đại bàng. Cửa mở kiểu SUV chạy điện Tesla Model X, ghế đủ không gian cho một gia đình bốn thành viên.

"Việc trước nhất là mua những thứ mình không sinh sản được như lốp, ghế, gương. Vì một người bán hủ tiếu cũng đâu thể tự mình làm hết các thành phần", ông Tâm nói. "Tôi đặt bốn bánh xe trên nền nhà để ướm thử chiều dài hai trục bánh, xem xét không gian hai hàng ghế làm sao thoải mái cho người ngồi. Sau đó tự mình ngồi vào vị trí ghế lái có vô-lăng, xem không gian cabin, rồi mới tính đến khung gầm".

Bộ khung thành hình trong đầu với kích tấc ba chiều nhỏ hơn một mẫu Kia Morning, ông tiến đến bước chế tác khung sườn và thùng xe. Công đoạn này trải qua khoảng hơn một năm rưỡi với nhiều người thợ dự. Người đến, kẻ đi như lời ông nói, khung xe mới hoàn tất với các mối cắt, hàn, bo tròn thẩm mỹ như những mẫu ôtô của các hãng lớn. Vài lần chạy thử trên dàn gầm đặt bốn ghế và bộ khung trống hoắc, cho đến khi vững chắc độ an toàn, ông Tâm mới quyết định đóng thùng xe.

xe điện củ chi

Ông ham thích nói về màu sơn mẫu xe điện mà khi nhìn tổng thể, ít ai nghĩ rằng nó được thực hiện thủ công. Người đàn ông U60 với mái đầu hai thứ tóc chẳng thể ngắn hơn, dẫn khách dạo quanh một vòng chiếc xe như để chứng minh lời mình nói không ngoa. Tám người thợ với bốn lần sơn, màu nâu của thân xe hiện ra. Nghe lời khen nước sơn đẹp, ông cười khà suýt làm rơi chiếc kính lão trên khuôn mặt.

Mẫu xe điện có cửa mở kiểu cánh chim nhưng thêm một bản lề ở giữa để hạn chế không gian vươn ra ngoài, ở mức khoảng 20 cm. Bốn ty chống tương trợ mở cửa nhẹ nhàng. Chịu lực cho khung cửa là bốn thanh kim loại có thể gấp gọn vào mui xe nhờ các rãnh. "Nếu có điều kiện làm tiếp, tôi muốn cửa mở bằng điện. Mái xe ở vị trí cột B tiêu biến nâng lên để không hạn chế vùng đầu của người ngồi trước", ông Tâm nói.

Trong quá trình chế tác mẫu tàu điện, không ai trong gia đình ủng hộ ông Tâm. Cửa hàng bán xe đạp điện "một thành viên" thường ngày chỉ có ông, mọi ý tưởng đều diễn ra ở đó. Bảng mạch điện tử lắp ở cabin ông nhờ kỹ sư thực hiện theo ý đồ của mình, từ hình dáng đến chức năng từng công tắc. kiến thức về điện tử giúp ông định hình những trang bị cần có, hoạt động bằng thao tác nào. Bản đồ chỉ đường, điều hòa, cần số, nút chỉnh gương bằng điện nằm trên bảng táp-lô lấy từ một chiếc xe tải được độ lại.

Mẫu ôtô điện của ông Trần Văn Tâm ở Củ Chi, TP. HCM.

Mẫu tàu điện có hai nguồn phát từ pin và ắc-quy dự trữ điện với ba mức: 12 V, 48 V và 60 V. Khoảng 10 tiếng để sạc đầy hai bộ phận này phê duyệt một cổng sạc độc nhất lấy từ nguồn điện gia dụng 220 V. Ông Tâm nói rằng xe có thể lăn bánh quãng đường 160 km, tốc độ tối đa khoảng 50 km/h. "Nếu cao hứng, anh có thể tấu một bản nhạc bolero tặng bà con cũng không thành vấn đề vì có hệ thống karaoke kết nối Bluetooth trên xe".

Trên mẫu tàu điện với phí thực hiện khoảng hơn 500 triệu đồng, động cơ gồm một motor đặt ở bánh sau và hai ở bánh trước. Nút tùy chọn một cầu hoặc hai cầu có thể kích hoạt tại vị trí cần số. Hệ thống ly hợp tương tự xe hơi số tự động với ba chế độ tiến, lùi và mo (N).

Từ khi hoàn tất mẫu xe điện vào đầu 2018 vẫn còn nhiều thứ cần cải thiện, ông Tâm nói rằng mình nổi danh vạn bất đắc dĩ. Nhiều người vì hâm mộ đến tìm gặp ông, nói muốn chạy thử một lần. Và cũng không ít lời chê bai chiếc xe là một bản độ chắp vá từ nhiều chi tiết, nhưng ông không cảm thấy phiền lòng vì những điều đó.

Theo tính nết của ông Tâm, tiền công thợ làm chiếm hoài lớn nhất của mẫu tàu điện. thành thử, nếu được thương nghiệp hóa bằng dây chuyền công nghiệp, giá trị có thể dưới 250 triệu đồng hoặc thậm chí là 200 triệu đồng.

"Tôi mong có doanh nghiệp nào đó hiệp tác để có thể sinh sản đại trà cho người dân", ông Tâm nói và ngoái đầu về phía nhà kho nơi chiếc xe ba bánh nằm im lặng. Trong phút giây ông cũng lặng im.

Thành Nhạn