Gen đổi thay khi con người sống trong không gian
Các nhà khoa học tại Cơ quan nghiên cứu Hàng không & Vũ trụ Mỹ (NASA) mới đây đã thực hành nghiên cứu ở cặp đôi song sinh cùng trứng của hai nhà du hành vũ trụ và phát hiện thấy, làm việc lâu dài trong môi trường không gian khiến ADN con người thay đổi. Cụ thể, NASA đã nghiên cứu hai anh em sinh đôi có bộ ADN giống hệt nhau là Scott Kelly và Mark Kelly. Scott Kelly, người em, lập kỷ lục sống hàng trăm ngày trong vũ trụ và mới đây, lập tiếp kỷ lục mới sống liên tiếp trên trạm Không gian Quốc tế (ISS) 342 ngày. Trong khi đó, Mark Kelly, người anh là phi hành gia đã về hưu, có bộ ADN hoàn toàn giống em trai mình.
Kết quả, khi quay trở lại địa cầu sau chuyến du hành gần một năm hồi năm 2016, gen của Scott có sự thay đổi đáng kể. thí dụ, các telomeres (đầu mút bảo vệ các cặp nhiễm sắc thể) của đích thực dài hơn một cách đáng kể trong không gian. phần nhiều, gen của Scott hồi lưu về thể nguyên thủy chỉ sau 2 tuần trở về địa cầu, chỉ có khoảng 7% gen của Scott có sự đổi thay lâu dài và khác hoàn toàn khi so sánh với ADN của Mark. ngoại giả, Scott còn cao hơn, nhẹ hơn, và sở hữu những vi khuẩn đường ruột khác nhau. Đây chính là những điều lạ xảy ra với gen trong thân của Scott.
Với kết quả thu được, đầu năm 2018, NASA đã đưa ra một tuyên bố những phát hiện ban sơ, sự hà khắc của du hành vũ trụ đã kích hoạt vô số “gen không gian” nhưng khi về địa cầu các gen này lại trở lại bình thường. Các quá trình vật lý đã đổi thay như tầm nhìn của Scott, hình thành xương và hệ miễn nhiễm. Các gen can hệ đến thiếu oxy và tôn tạo ADN cũng dường đổi thay theo một chiều hướng hăng hái hơn. Hiện, hơn 200 nhà khoa học của NASA đang thu thập các các số liệu để để nghiên cứu anh em nhà Kelly nhằm để đáp câu hỏi vì sao gần 7% trình diễn.# gen của Scott lại không “hồi lưu” sau nhiều năm sống dưới trái đất. Đây là một trong những nghiên cứu tham vọng để phục vụ cho chuyến bay có người lái đầu tiên đổ bộ lên sao Hỏa dự kiến vào năm 2030 và xa hơn là tiến hành công cuộc thuộc địa hóa Hành tinh Đỏ trong thế kỷ tiếp theo.
Cặp đôi song sinh Scott và Mark Kelly
Cấu trúc i-motif xen kẽ xuất hiện trong các tế bào sống
Lạm dụng tình dục trẻ con gây thương tổn ADN
Trong tương lai, hệ thống tòa án thế giới sẽ có thêm một phương tiện để nhận dạng hành vi lạm dụng tình dục trẻ nít. Theo nghiên cứu được thực hiện đầu năm 2018, chấn thương thời thư kiểu như lạm dụng dục tình có thể để lại những vết sẹo phân tử trên ADN của nạn nhân. Các đối tượng thí điểm đều là đàn ông, kể cả những người bị lạm dụng khi còn nhỏ. Trong di truyền học, methyl hóa (methylation) là một quá trình đã cung cấp cho cảnh sát những chứng cớ để xác định thời điểm diễn ra lạm dục tình dục nhờ các dấu tích ADN để lại. Methyl hóa còn là một công cụ để xác định mức độ gen được kích hoạt.
Khi so sánh sự methyl hóa của nạn nhân cho thấy có sự dị biệt rõ rệt với những người đã qua thời thư từ an toàn. Những người bị lạm dụng tình dục thì sự methyl hóa bị mờ tại 8 khu vực ADN, thậm chí có khu vực bị mờ tới 29%. Đây là tin tốt cho những người bị lạm dụng dục tình khi chưa tìm ra thủ phạm hoặc bị đổ oan. Trong tương lai, sự đổi thay methyl hóa hay chữ ký methyl hóa sẽ được tòa án chấp nhận làm bằng tầm nã tù hãm. Chữ ký methyl hóa đã được tìm thấy trong tinh trùng của người đàn ông, và sẽ được xem là phương tiện để tuyên chiến với nạn lạm dụng ở con trẻ, tuy nhiên, khoa học đang chần chừ liệu vết sẹo di truyền này có để lại cho thế hệ tiếp theo hay không, vì thế công việc nghiên cứu sẽ được nối thực hiện trong mai sau.
Phát hiện cấu trúc ADN mới
Trong thế giới di truyền, xoắn kép có nhẽ là hình ảnh nổi trội nhất nhưng đầu năm 2018, các nhà nghiên cứu tại Viện Garvan, Úc đã bất thần khi phát hiện thấy ADN của con người có một cấu trúc mới. Trái ngược với xoắn ốc nhẹ nhàng của xoắn kép, cấu trúc mới có chừng độ phức tạp hơn. Trong tiếng nói khoa học, nó được gọi là cấu trúc i-motif xen kẽ, đây là lần trước tiên khoa học phát hiện thấy cấu trúc kiểu này xuất hiện trong các tế bào sống. Thông tin ADN của cơ thể có khoảng 6 tỷ ký tự A (adenine), C (cytosine), G (guanine) và T (thymine) mô tả cách thân thể được hình thành và hoạt động.
Rất có thể cấu trúc mới nói trên quyết định cách thức và thời điểm mã ADN được “đọc” và đóng vai trò rất quan yếu đối với các tế bào trong thân. thường ngày, các ký tự C kết liên với G và trái lại, nhưng trong cấu trúc mới i-motif, ký tự C tạo thành cặp với nhau. Theo các nhà nghiên cứu, cấu trúc i-motif này hình thành trong một thời khắc cụ thể trong vòng đời của tế bào. Tuy tìm thấy cấu trúc i-motif nhưng các nhà khoa học vẫn chưa hiểu được nó ảnh hưởng như thế nào tới sức khỏe và bệnh tật ở con người.
Khám phá hiện tượng ADN nhảy múa
Bên trong nhân của một tế bào, ADN chức năng được gọi là nhiễm sắc thể, giống như các hạt tạo thành một sợi dây chuyền. Các nghiên cứu trước đây đã phát hiện thấy quá trình chuyển động của nhiễm sắc thể nhưng lại không hiểu được vì sao lại có hiện tượng này. Đầu năm 2018, các nhà nghiên cứu đã khám phá ra bí ẩn nói trên. Thật đáng sửng sốt, qua nghiên cứu cho thấy ADN chuyển động nhẹ nhàng giống như chúng đang nhảy múa.
Hiện tượng trên xuất hiện như thể nhân tế bào quyết định mọi thứ phải vận động, sau đó chất thể nhiễm sắc chuyển sang hướng mong muốn. Để chuyển di, “các hạt” mở ra và co lại, được cảm nhận bởi các chuỗi phụ cận qua chất lỏng bên trong nhân. Điều này khiến chúng kết liên theo cùng một hướng và rốt cục tạo ra một dòng chảy vật liệu di truyền nhảy để di chuyển tới địa điểm nó cần đến. Mục đích của việc ADN nhảy múa hay di cư đến nay khoa học vẫn chưa hiểu hết, rất có thể nó liên can đến cách mà các gen hoạt động, biến đổi và nhân bản.
ADN nhảy múa đã được giải mã một phần nhưng mục đích của con người vẫn chưa hiểu hết
Gen sáng ý bị bác
Từ lâu, người ta thường duy trì niềm tin cho rằng người thiên tài vượt trội thường giúp họ thu nhập cao. Cái được gọi là “gen sáng ý”giúp cho những người này có lợi thế trong giáo dục, học hành. Tuy nhiên, theo một nghiên cứu mới cho thấy, gen chỉ đứng hàng thứ hai sau sự giàu có. Qua phân tích ADN, trình độ học thức và thành công của hàng ngàn người, các nhà nghiên cứu đã phát hiện thấy bố mẹ ấm no, không phải nhân tài đã cho con cái một thời cơ tốt để thành công trong cuộc sống.
Các nhà khoa học cũng phát hiện thấy những người có tính thông minh di truyền và nhóm sinh ra trong các gia đình có thu nhập thấp, thì chỉ có khoảng 24% tốt nghiệp đại học. trái lại, ở nhóm có khiếu xuất thân từ các gia đình no đủ thì tỷ lệ này là 63%. Sau đó, các nhà khoa học lại nghiên cứu ở nhóm có khiếu di truyền thấp nhưng lại có cha mẹ có thu nhập cao thì tỷ lệ tốt nghiệp cao hơn khoảng 27% so với nhóm khiếu nhưng gia đình lại nghèo. Mối hệ trọng giữa di truyền và kinh tế học vẫn là một ngành khoa học “tiến hóa” hoàn thiện, song nghiên cứu nói trên làm cho chúng ta ngẫm nghĩ. Đặc biệt, là sự phung phí tiềm năng chứ không phải vì gen (vì cả hai nhóm này đều có dữ liệu di truyền giống nhau) nhưng những người sáng ý lại bị bỏ qua hoặc bỏ lỡ những thời cơ trong cuộc đời của mình.
BS. BÍCH KIM
( Theo LC/GOA-11/2018 )
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét