Nhưng thu sao để không méo mó, biến tướng thành lạm thu, để không tạo thêm áp lực cơm áo cho những phụ huynh còn khó khăn về kinh tế là câu chuyện dài kỳ mỗi đầu niên học mới.
Vụ trưởng Vụ KHTC của Bộ GD&ĐT Trần Tú Khánh đã san sớt và làm rõ về câu chuyện này.
- Mạng tầng lớp gần đây đang xôn xang bức thư do hiệu trưởng Trường tiểu học Nguyễn Văn Tố (quận Lê Chân, Hải Phòng) ký. Trong bức thư này nhà trường đưa ra kế hoạch bổ sung trang thiết bị giảng dạy, học tập, nhà trường: ... tổng số tiền lên đến trên 900 triệu đồng, mỗi phụ huynh phải đóng nhiều các khoản tình nguyện. Một phụ huynh trường tiểu học Đông Vệ 2 (Thanh Hóa) kêu cứu: Mỗi năm lớp 1 cần mua bàn ghế cho 45 cháu, 1 bảng từ, máy chiếu, bàn ghế phụ thân, tổng giá trị khoảng 55 triệu đồng và chia đều cho mỗi phụ huynh, mỗi người đóng 1,3 triệu... Còn nhiều trường hợp khác nữa. Ông suy nghĩ sao khi năm nào việc rưa rứa cũng diễn ra ở đâu đó như những câu chuyện ở trên?
Lạm thu trong trường học mỗi dịp đầu năm học mới là vấn đề không phải mới, năm nào cũng ta cũng bàn đến chuyện lạm thu, mặc dầu các cơ quan quản lý, cơ quan chức năng đã vào cuộc và có nhiều cuộc thanh tra, rà soát và xử lý kỉ luật, có hình thức kỉ luật rất thích đáng. Khi ngân sách nhà nước còn hạn chế, thì việc huy động các nguồn lực xã hội một cách tình nguyện để đầu tư nâng cao điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục là chính đáng và hết sức cần thiết. Đặc biệt trong xu thế hội nhập và bối cảnh cuộc cách mạng 4.0 đang diễn ra.
Tuy nhiên, có vẻ như chúng ta đang gặp phải vấn đề khá nghiêm trọng đó là: chưa hiểu đúng và làm đúng luật pháp về tầng lớp hóa trong giáo dục. Không hiểu đúng dẫn tới cách thức khai triển không phù hợp khi kêu gọi xã hội hóa, tài trợ với cơ sở giáo dục. Đây là lý do dẫn tới tình trạng một số nơi, một số địa phương, đặc biệt người đứng đầu các cơ sở giáo dục đã thực hành chưa đúng quy định, dẫn đến tình trạng lợi dụng hội phụ huynh học trò, tình trạng áp đặt, cào bằng để thu tiền như ở Hải Phòng, Thanh Hóa…
Bộ GD&ĐT năm nào cũng chủ động ban hành rất sớm các văn bản để hạn chế lạm thu, như năm nay (2018) ngay từ tháng 3 đã có văn bản hướng dẫn về các địa phương (văn bản 1029 ngày 29/3) gửi các địa phương hướng dẫn, chấn chỉnh lạm thu. Trong đó nêu các vấn đề cụ thể, yêu cầu các cơ quan quản lý từ địa phương, Sở GD&ĐT, phòng GD&ĐT, đặc biệt đối với người đứng đầu các cơ sở giáo dục để chỉnh đốn tình trạng này. Tuy nhiên, vừa rồi, vẫn tái diễn tình trạng lạm thu ở đây đó trên nhiều địa phương.
Từ câu chuyện kêu gọi tu sửa cơ sở, nhưng làm không đúng, khai triển xin phép như Hải Phòng, cho thấy tư duy, cách thức thu và quản lý tài chính huy động từ nguồn xã hội hóa vẫn trong tình trạng nhà trường áp đặt, cào bằng với phụ huynh, các nhà tài trợ. thực tế là có nhiều phụ huynh có điều kiện kinh tế tốt và thực sự muốn cùng nhà trường nâng cao chất lượng dạy- học cho các con. Nhưng, bên có vẫn còn rất nhiều những nhiều phụ huynh khó khăn về kinh tế. Huy động xã hội hóa kiểu cào bằng sẽ gây ra bức xúc cho người nộp, dù ý thức thu là tình nguyện.
- Ông có thể san sớt thông báo rõ hơn về văn bản số 1029 hướng dẫn địa phương ra sao để chỉnh đốn lạm thu, cũng như Bộ đã có chỉ dẫn công tác thanh kiểm tra cụ thể như thế nào?
Văn bản 1029 Bộ GD&ĐT gửi sờ soạng các địa phương, trong đó có nhiều nội dung. Thứ nhất là ổn định giá cả thị trường đối với ngành GD&ĐT, như giá sách giáo khoa, thiết bị trường; bên cạnh đó tăng học phí cũng là vấn đề cần xem xét, cân nhắc, ban hành mức học phí đầu niên học hiệp. Đặc biệt trong đó có nội dung chấn chỉnh tình trạng lạm thu, đề nghị các địa phương triển khai đồng bộ, từ kế hoạch niên học, kế hoạch kêu gọi, tài trợ, xã hội hóa, rồi tất thảy các vấn đề can hệ đến chi thu năm học để quán triệt trước và đầu năm học. Văn bản này đã gửi đến các địa phương và nhiều địa phương đã triển khai, có văn bản chỉ đạo đến các cơ sở giáo dục, các cấp quản lý, huyện, Sở GD&ĐT, phòng GD&ĐT và các sở ban ngành liên hệ.
Bộ cũng đã có hướng dẫn công tác thanh rà với việc khai triển các kế hoạch đào tạo trong năm; đặc biệt thanh rà với lạm thu, giao cho các Sở GD&ĐT phải khai triển để phát hiện kịp thời những hiện tượng lợi dụng hội bố mẹ học trò, lợi dụng tầng lớp hóa hoặc lợi dụng thông tư 29 để khai triển thu áp đặt, cào bằng, dẫn đến bất bình trong phụ huynh học trò và người dân cả nước.
- Văn bản đã ra và điều quan trọng nhất là các địa phương cần khai triển trang nghiêm theo đúng hướng dẫn thì lạm thi sẽ giảm bớt. Cùng văn bản 1029, được biết Bộ GD&ĐT cũng đang lấy ý kiến để soát, sửa đổi Thông tư 55 về Điều lệ Ban đại diện bác mẹ học sinh và thông tư quy định về tài trợ cho các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Ông có thể san sẻ thông tin rõ hơn về việc lấy ý kiến này?
niên học 2017-2018, Bộ GD&ĐT đã chủ động chỉ đạo các vụ cục chức năng liên can soát để sửa đổi 2 thông tư, đặc biệt là thông tư 55 để tránh tình trạng các cơ sở giáo dục, địa phương mượn danh nghĩa Hội bố mẹ học sinh để thu các khoản thu không đúng quy định.
Thông tư 55 quy định rõ những gì Hội bố mẹ học sinh được làm, những gì không được làm. chả hạn, Hội bác mẹ học trò chỉ thu những khoản thu để phục vụ cho hoạt động chứ không thu các khoản quyên, tài trợ các việc để chi các uổng quản lý, xây dựng cơ sở vật chất trong trường. Điều này, trong Hội ba má học trò nhiều người cũng chưa nắm được, hoặc hiểu chưa rõ về trách nhiệm quyền hạn của mình mặc dầu qua truyền thông đã thông báo rộng rãi. hiện giờ, Bộ đang lấy ý kiến rộng rãi để bổ sung, sửa đổi thông tư 55. Bên cạnh thông tư 55, thông tư 29 để giải quyết những vấn đề kêu gọi, cho biếu, tặng, tài trợ...
Bộ GD&ĐT cũng đang tiến hành sửa đổi, đã lấy ý kiến của địa phương, Sở GD&ĐT và đặc biệt quan điểm các chuyên gia để sửa đổi nhằm tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục huy động một cách tiện lợi nguồn lực từ bên ngoài để nâng cao để nâng cao chất lượng, đáp ứng điều kiện cơ sở vật chất trong tuổi giờ.
- Ông có thể san sẻ, làm rõ với bạn đọc về quy định phân cấp trong quản lý quốc gia về tài chính của các cơ sở giáo dục?
Về phân cấp tài chính trong ngành Giáo dục, theo Luật Ngân sách và đặc biệt theo Nghị định 115 về phân cấp quản lý. Đối với cấp Bộ thì quản lý các trường đại học trực thuộc; còn phân cấp cho địa phương, UBND tỉnh quản lý từ cấp cao đẳng, trung cấp và phổ quát trở xuống. Theo quy định ngân sách, hàng năm, các đơn vị xây dựng kế hoạch và tổng hợp lên cơ quan cấp trên, Sở Tài chính sẽ là đơn vị tổng hợp các nhu cầu về tài chính, trình Hội đồng dân chúng, Ủy ban quần chúng. # tỉnh để cân đối, sau đó gửi Bộ Tài chính để tổng hợp, trình Quốc hội để coi xét, cân đối và phân bổ.
Tuy nhiên, trong tuổi vừa qua, ngân sách đầu tư cho giáo dục vẫn còn hạn chế, trong khi nhu cầu thực tế thì rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh đang diễn ra nhiều đổi mới giáo dục theo nội dung chương trình GDPT-SGK mới. Trong khi đó, điều kiện cơ sở vật chất thì bây chừ đang còn thiếu thốn, xuống cấp. Nhiều địa phương đặc biệt khó khăn về cơ sở vật chất trường do bị ảnh hưởng bởi thiên tai, lũ lụ. tình trạng lớp học xuống cấp, phòng học còn tranh tre lứa lá đã và đang ảnh hưởng tiêu cực tới chất lượng dạy-học của thầy trò, thậm chí còn de đọa tính mạng của các cháu học trò. Trong khi đó ở những thành phố lớn, áp lực dân số quá đông khiến cho một lớp học sĩ số lên tới 69-70 học trò một lớp.
Để đảm bảo công bằng về đầu tư cơ sở vật chất giữa các vùng miền, cần cân đối về tài chính giáo dục. Trong phân cấp tài chính có Quyết định 46 của Thủ tướng Chính phủ, quy định rõ trong việc ưu tiên cân đối ngân sách cho giáo dục; phân bổ lương và các khoản theo lương phải đạt khoảng 82%, còn các khoản chuyên môn, nghiệp vụ và các khoản chi hành chính khoảng 18%.
Đối với giáo dục, Quốc hội có quyết nghị 37 về việc chi cho ngân sách giáo dục hàng năm không thấp hơn 20% tổng chi của cả nước. Đây cũng là sự quan hoài của Đảng, nhà nước đối với giáo dục.
Hiện nay, theo phân cấp của nhà nước, nguồn lực đầu tư cho GDPT do địa phương quản lý, Bộ GD&ĐT giờ có 75 đơn vị trực thuộc và chỉ quản lý bình quân khoảng 3% trong số 20% ngân sách dành cho giáo dục.
20% ngân sách nhà nước là con số không hề nhỏ, nhưng so với nhu cầu thực tại thì nguồn lực này vẫn đang còn hạn chế. Do đó, việc phân bổ ngân sách, đặc biệt cân đối, huy động các nguồn lực vào cuộc để nâng cao điều kiện cơ sở vật chất trường lớp học là khôn xiết rất cấp thiết.
- Theo ông, cần có biện pháp xử lý cương quyết, đặc biệt với người đứng đầu Sở GD&ĐT như thế nào để năm chấm dứt tình trạng năm nào cũng lạm thu?
Theo phân cấp quản lý, đúng là người đứng đầu cơ sở giáo dục địa phương, đặc biệt là Sở GĐ&DT phải gánh một phần trách nhiệm. Tuy nhiên, niên học 2017-2018, Bộ cũng cùng với các địa phương và cơ quan thanh thẩm tra, xử lý quyết liệt; đã có những trường hợp đau lòng như kỉ luật và khởi tố người đứng đầu trường.
Ở đây, bổn phận lớn nhất là của người đứng đầu cơ sở giáo dục để xảy ra lạm thu. Còn liên can đến Ban đại diện cha mẹ học trò thì trong thông tư 55 đã nói rất rõ: Ban đại diện bố mẹ học sinh có quyền từ chối những gợi ý, kêu gọi các khoản đóng góp không hạp. Nếu nhà trường, Ban đại diện bố mẹ học trò hiểu, nắm rõ quy định về thẩm quyền, nghĩa vụ của mình để thực hành đúng và có sự san sớt với những phụ huynh khác thì sẽ không để xảy ra tình trạng lạm thu được.
Hiện trong điều kiện nguồn lực quốc gia cho giáo dục còn eo hẹp, nếu không có các nguồn tài chính từ cho, biếu, tặng đặc biệt nguồn từng lớp hóa để cùng phụ trách với ngành Giáo dục thì sẽ rất khó khăn trong việc nâng cao chất lượng giáp dục. Bộ GD&ĐT đã có văn bản hướng dẫn các khoản xã hội hóa, nguồn cho biếu tặng gửi các cơ sở giáo dục để triển khai thực hành đúng, hiệu quả.
- Tín hiệu vui năm nay khi Hà Nội công bố 31 đường dây nóng. Nhiều địa phương đã thành lập đường dây nóng và phần nào phát huy hiệu quả. Miễn học phí THCS, lo âu nhiều trường lợi dụng chủ trương đúng đắn này để vẽ ra các khoản thu không hợp lý. Ông nghĩ sao về lo âu này?
Hiện nay theo Nghị quyết của Chính phủ đã trình sửa đổi Nghị định 86, niên học 2018-2019 sẽ miễn học phí cho trẻ thơ 5 tuổi các vùng đặc biệt khó khăn, các vùng bãi ngang ven biển và hải đảo. Lộ trình tiếp theo, trong dự thảo Luật Giáo dục sửa đổi, Bộ cũng đề xuất với Chính phủ, Quốc hội có Lộ trình miễn với cấp học 9 năm.
Để hạn chế “nở rộ” các khoản thu đầu năm, Bộ hàng năm đều cố gắng rà soát các văn bản pháp quy để hạn chế tối đa, đồng thời gắn kết với các kế hoạch thanh rà và chỉ đạo các địa phương rà soát phát hiện và xử lý kịp thời.
Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần kêu gọi Ban đại diện ba má học sinh và phụ huynh cả nước, cũng hiểu đúng về huy động các nguồn thu từ tầng lớp. Bên cạnh các khoản thu kêu gọi từng lớp hóa và tài trợ, nhà trường cũng rất cần sự ủng hộ của hội phụ huynh học sinh tùy chừng độ khả năng của từng ra đình; nhưng tuyệt đối cấm thi bang lai xe may các khoản thu áp đặt, cào bằng. Đặc biệt, nhà trường phải công khai minh bạch với các khoản thu này. Đây có thể coi như một khoản ngân sách, cần thực hiện đúng theo các quy định của luật, như xây dựng, đấu thầu, mua sắm... Hy vọng với sự vào cuộc của cả xã hội, việc chấn chỉnh tình trạng lạm thu và việc thu lợi dụng hội ba má phụ huynh học sinh sẽ được chỉnh đốn trong niên học mới, từ đó tạo ra môi trường giáo dục trong sạch, lành mạnh hơn.
Xin trân trọng cảm ơn ông.
yên bình (thực hiện)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét